የኢየሱስ ክርስቶስ ‘ክርስቶስ’ የመጣው ከየት ነው?

አንዳንድ ጊዜ ሰዎችን የኢየሱስ የመጨረሻ ስም ማን እንደሆነ እጠይቃለሁ። ብዙውን ጊዜ “የመጨረሻ ስሙ ‘ክርስቶስ’ እንደሆነ እገምታለሁ ግን እርግጠኛ አይደለሁም” ብለው ይመልሳሉ። ከዚያም እጠይቃለሁ፣ “ከሆነ፣ ኢየሱስ ትንሽ ልጅ እያለ ዮሴፍ ክርስቶስ እና ማርያም ክርስቶስ ትንሹን ኢየሱስ ክርስቶስን ወደ ገበያ ወሰዱት?” በዚያ መንገድ ሲሰሙ ‘ክርስቶስ’ የኢየሱስ የመጨረሻ ስም እንዳልሆነ ይገነዘባሉ። ታዲያ ‘ክርስቶስ’ ምንድን ነው? ከየት ነው የሚመጣው? ምን ማለት ነው? በዚህ ጽሑፍ ውስጥ የምንመረምረው ይህንን ነው.

ትርጉም እና በቋንቋ ፊደል መጻፍ

በመጀመሪያ አንዳንድ የትርጉም መሰረታዊ ነገሮችን ማወቅ አለብን. ተርጓሚዎች አንዳንድ ጊዜ በተመሳሳይ መተርጎም ይመርጣሉ ድምጽ ከትርጉም ይልቅ, በተለይም ለስሞች ወይም ማዕረጎች. ይህ በቋንቋ ፊደል መጻፍ በመባል ይታወቃል . ለመጽሐፍ ቅዱስ ተርጓሚዎች ቃላቶቹ (በተለይም ስሞችና ማዕረጎች) በተተረጎመው ቋንቋ በትርጉም (በትርጉም) ወይም በቋንቋ ፊደል (በድምፅ) የተሻሉ መሆን አለመሆኑን መወሰን ነበረባቸው። ምንም የተለየ ህግ የለም.

ሴፕቱጀንት

መጽሐፍ ቅዱስ ለመጀመሪያ ጊዜ የተተረጎመው በ፪፻፶ዓክልበ የዕብራይስጥ ብሉይ ኪዳን ወደ ግሪክ ሲተረጎም ነው። ይህ ትርጉም የ ሴፕቱዋጊንት (ወይም ኤል ኤክስ ኤክስ ) እና ዛሬም ጥቅም ላይ ይውላል. አዲስ ኪዳን የተጻፈው ከ፫፻ ዓመታት በኋላ በግሪክ በመሆኑ ጸሐፊዎቹ ከዕብራይስጥ ብሉይ ኪዳን ይልቅ የግሪክን ሰፕቱጀንት ይጠቅሳሉ።

ትርጉም እና ትርጉም በሴፕቱጀንት ውስጥ

ከታች ያለው ሥዕል ይህ በዘመናችን ያሉ መጽሐፍ ቅዱሶችን እንዴት እንደሚነካ ያሳያል።

የመጀመሪያው ብሉይ ኪዳን የዕብራይስጥ – ኳድራንት # ፩ ነው። ሴፕቱጀንት ከዕብራይስጥ ወደ ግሪክ ትርጉም ስለነበር (በ፪፻፶ ዓክልበ.) ከአራት # ፩ ወደ # ፪ የሚሄድ ቀስት እናሳያለን። የአዲስ ኪዳን ደራሲዎች አዲስ ኪዳንን የጻፉት በግሪክ ነው፡ ስለዚህ ይህ ማለት # ፪ ብሉይ እና አዲስ ኪዳንን ይዟል ማለት ነው። በታችኛው አጋማሽ (# ፫ ) የመጽሐፍ ቅዱስ ዘመናዊ ቋንቋ ትርጉም (ለምሳሌ እንግሊዝኛ) አለ። ይህንን ትርጉም ለማግኘት የቋንቋ ሊቃውንት ብሉይ ኪዳንን ከመጀመሪያው ዕብራይስጥ ( ከ #፩ወደ # ፫ ) እና አዲስ ኪዳንን ከግሪክ ( #፪ -> #፫ ) ተርጉመዋል። ከላይ እንደተገለፀው ተርጓሚዎቹ በቋንቋ ፊደል መጻፍ ወይም በስም እና በርዕስ ትርጉም ላይ መወሰን አለባቸው።

በኦርቶዶክስ ትውፊት (በአጠቃላይ የምስራቅ አውሮፓ አብያተ ክርስቲያናት) የተተረጎሙ መጽሐፍ ቅዱሶች ብሉይ ኪዳንን ከግሪክ ሰፕቱጀንት ተርጉመዋል። ስለዚህም ለእነዚህ መጽሐፍ ቅዱሶች ብሉይ እና አዲስ ኪዳን ከግሪክ የመጡ ናቸው ( #፪ -> #፫ )።

‘የክርስቶስ’ አመጣጥ

አሁን ይህንኑ ቅደም ተከተል እንከተላለን፣ ነገር ግን በእንግሊዝኛ አዲስ ኪዳን ውስጥ በሚታየው ‘ክርስቶስ’ በሚለው ቃል ላይ እናተኩራለን።

በዋናው ዕብራይስጥ (በኳድራንት # ፩ ) ለክርስቶስ ጥቅም ላይ የዋለው ቃል ‘ማሺያክ’ ነው። የዕብራይስጥ መዝገበ ቃላት ‘ማሺያክ’ እንደ ‘የተቀባ ወይም የተቀደሰ’ ሰው በማለት ገልጿል። የመዝሙረ ዳዊት ምንባቦች ስለ አንድ የተወሰነ መምጣት ማሺያች ተንብየዋል (ከተወሰነ መጣጥፍ ‘the’ ጋር)። እ.ኤ.አ. በ፪፻፶ ከዘአበ የሰብዓ ሊቃውንት ትርጉም ረቢዎች የዕብራይስጥ ማሺያክ ተመሳሳይ ትርጉም ያለው Χριστός = ክሪስቶስ ለሚለው የግሪክኛ ቃል ተጠቅመዋል። ይህ የመጣው ከ chrio ነው፣ እሱም በዘይት መቀባት ማለት ነው።

ስለዚህ ክርስቶስ የሚለው ቃል በትርጉም (በድምፅ አልተተረጎመም) ከዕብራይስጥ ‘ማሺያክ’ ወደ ግሪክ ሰፕቱጀንት ስለዚህ ስለሚመጣው ሰው ትንቢት ተተርጉሟል። ይህ ኳድራንት #፪ ነው። የአዲስ ኪዳን ጸሐፊዎች ኢየሱስ በሴፕቱጀንት ውስጥ የተነበየው ይህ ሰው መሆኑን ተረድተዋል። ስለዚህ ክርስቶስ የሚለውን ቃል በግሪክ አዲስ ኪዳን መጠቀማቸውን ቀጠሉ። (እንደገና በኳድራንት #፪:)

ክርስቶስ  በሌሎች ቋንቋዎች መጽሐፍ ቅዱሶች

ለሌሎች ቋንቋዎች ግን ‘ክርስቶስ’ ከግሪክ ወደ እንግሊዝኛ (እና ሌሎች ዘመናዊ ቋንቋዎች) ‘ክርስቶስ’ ተብሎ ተተርጉሟል። ይህ ቁጥር ፫ የተሰየመው የምስሉ የታችኛው ግማሽ ነው። ስለዚህ የዘመናችን ‘ክርስቶስ’ ከብሉይ ኪዳን የተወሰደ መጠሪያ ነው። ከዕብራይስጥ ወደ ግሪክ ተተርጉሞ፣ ከዚያም ከግሪክ ወደ ሌሎች ቋንቋዎች በመተርጎም የተገኘ ነው። ሊቃውንት የዕብራይስጥ ብሉይ ኪዳንን በቀጥታ ወደ ዘመናዊ ቋንቋዎች ይተረጉማሉ ግሪክን እንደ መካከለኛ ቋንቋ ሳይጠቀሙበት። የመጀመሪያውን የዕብራይስጥ ‘ማሺያክ’ ሲተረጉሙ የተለያዩ ቃላትን ተጠቅመዋል። አንዳንዶች የዕብራይስጥ ‘ማሺያ’ የሚለውን ቃል መሲሕ ወደሚለው ቃል በድምፅ ተርጉመውታል። ሌሎች ‘ማሺያክ’ን በትርጉሙ የተረጎሙ ሲሆን በእነዚህ ልዩ ምንባቦች ውስጥ ‘የተቀባ’ ብለው ተተርጉመዋል። በእነዚህ በሁለቱም ሁኔታዎች በዘመናዊው ብሉይ ኪዳን ውስጥ ‘ክርስቶስ’ የሚለውን ቃል ብዙ ጊዜ አናየውም። ስለዚህ ይህ ከብሉይ ኪዳን ጋር ያለው ግንኙነት በግልጽ አይታይም። ከዚህ ትንታኔ ግን በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ፡-

‘ክርስቶስ’=’መሲሕ’=’የተቀባ”

እነዚህ ሁሉ ተመሳሳይ ትርጉሞች አሏቸው እና አንድ አይነት የመጀመሪያ ርዕስ ያመለክታሉ። ይህ እንዴት ፬= ‘አራት’ (እንግሊዝኛ) = ‘quatre’ (ፈረንሳይኛ) = ፮-፪ = ፪+፪ ጋር ተመሳሳይ ነው። እነዚህ ሁሉ የ’፬’ የሂሳብ እና የቋንቋ አቻዎች ናቸው።

አንድ ንጉሥ የሾመው ንጉሥ ለመሆን የሄደው ቅባት ነበር። ዛሬ አንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ወይም ፕሬዚዳንት የመግዛት መብትን የሚያገኙት መመረጥ ከሂደቱ ጋር ተመሳሳይ ነው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ ‘የተመረጡት’ ልንል እንችላለን፣ በተመሳሳይ መልኩ ንጉሱ ‘የተቀባ’ ነው የምንለው። ስለዚህ ‘የተቀባው’ ወይም ‘መሲሕ’ ወይም ‘ክርስቶስ’ የሚገዛውን ንጉሥ ።

የብሉይ ኪዳን ትንቢቶች ስለ ‘ክርስቶስ’

በእርግጥ፣ ‘ክርስቶስ’ በመዝሙር ውስጥ አስቀድሞ በዳዊት ካ፩ሺዓክልበ. የተጻፈ ትንቢታዊ መጠሪያ ነው – ኢየሱስ ከመወለዱ ከረጅም ጊዜ በፊት።

^፪ የምድር ነገሥታት ተነሡ፥ አለቆችም በእግዚአብሔርና በመሢሑ ላይ እንዲህ ሲሉ ተማከሩ።

^፫ ማሰርያቸውን እንበጥስ፥ ገመዳቸውንም ከእኛ እንጣል።

^፬በሰማይ የሚኖር እርሱ ይሥቃል፥ ጌታም ይሣለቅባቸዋል።

^፭ በዚያን ጊዜ በቍጣው ይናገራቸዋል፥ በመዓቱም ያውካቸዋል።

^፮ እኔ ግን ንጉሤን ሾምሁ በተቀደሰው ተራራዬ በጽዮን ላይ

^፯ትእዛዙን እናገራለሁ፤ እግዚአብሔር አለኝ። አንተ ልጄ ነህ፥ እኔ ዛሬ ወለድሁህ።

መዝሙረ ዳዊት ፪:፪-፯

መዝሙር ፪ በሴፕቱጀንት ውስጥ በሚከተለው መንገድ ይነበባል (በተተረጎመ አስገባሁት ክሬስቶስ ስለዚህ የክርስቶስን ርዕስ እንደ ሴፕቱጀንት አንባቢ ‘ማየት’ ​​ትችላለህ)

የምድር ነገሥታት በእግዚአብሔርና በእግዚአብሔር ላይ ቆሙ የእርሱ ክርስቶስ … በሰማይ ዙፋን ያለው ይስቃል; እግዚአብሔር በእነርሱ ላይ ይሳለቃል… እንዲህም ይላል

መዝሙረ ዳዊት፪: ፪ -፯

የተቀባውም ‘የእግዚአብሔር ልጅ’ ነው።

እዚህ ላይ ደግሞ የጌታ ትእዛዝ ቅቡዓኑን ‘ልጄ’ ብሎ ሲጠራቸው እንመለከታለን። በሌላ አነጋገር፣ እግዚአብሔር ‘የተቀባውን’ ‘ልጁ’ ብሎ ይጠራዋል። ‘የእግዚአብሔር ልጅ’ የሚለው መጠሪያ የመጣው እዚህ ላይ ነው፣ ከመዝሙር 2።  ስለዚህ፣ በኢየሱስ ወይም በአዲስ ኪዳን ጸሃፊዎች እንኳን አልፈለሰፈውም። እሱ ከተቀባው ጋር ተመሳሳይ ነው። እና አሁን:

‘ክርስቶስ’=’መሲሕ’=’የተቀባ” = ‘የእግዚአብሔር ልጅ’

ተዛማጅ ርዕስ ‘የሰው ልጅ’ እዚህ እንመረምራለን.

ክርስቶስ በ ፩ ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አስቀድሞ ተጠበቀ

በዚህ እውቀት፣ ከወንጌል የተወሰኑ ምልከታዎችን እናድርግ። ከምሥራቅ የመጡ ጠቢባን የአይሁድን ንጉሥ ሲፈልጉ የንጉሥ ሄሮድስ ምላሽ ከዚህ በታች ቀርቧል። ይህ የኢየሱስ ልደት ታሪክ አካል ነው። እንደ አተረጓጎሙ መሰረት ‘መሲህ’ ወይም ‘ክርስቶስ’ እዚህ ጥቅም ላይ ሲውል ታያለህ። ‘መሲሑ ወይም ክርስቶስ’ አስቀድሞ ስለ ኢየሱስ ባይናገርም እንኳ ልብ በል።

ንጉሡ ሄሮድስም ሰምቶ ደነገጠ፥ ኢየሩሳሌምም ሁሉ ከእርሱ ጋር፤

የካህናትንም አለቆች የሕዝቡንም ጻፎች ሁሉ ሰብስቦ ክርስቶስ ወዴት እንዲወለድ ጠየቃቸው።

ማቴዎስ ፪:፫-፬

ኢየሱስ ከመወለዱ በፊትም እንኳ ‘ክርስቶስ’ (ወይም ‘መሲሑ’) የሚለው ሐሳብ በሄሮድስና በሃይማኖት አማካሪዎቹ መካከል በሰፊው ይታወቅ እንደነበር ልብ በል። በተለይ ኢየሱስን ሳይጠቅሱ ርዕሱን ይጠቀማሉ። ምክንያቱም ከላይ እንደተገለጸው ‘ክርስቶስ’ የመጣው ከመቶ ዓመታት በፊት በንጉሥ ዳዊት ከተጻፈው የብሉይ ኪዳን መዝሙራት ነው። ይህ በተለምዶ በ፩ኛው ክፍለ ዘመን በነበሩ አይሁዶች (እንደ ሄሮድስ) ከግሪክ ሴፕቱጀንት ይነበባል። ርዕሱ በመቶዎች ለሚቆጠሩ ዓመታት ክርስቲያኖች ከመኖራቸው በፊት ነበር.

ንጉሥ ሄሮድስ ተቀናቃኝ ንጉሥ እንደሆነ ስለተረዳው ይህ ክርስቶስ ስጋት ስላደረበት ‘በጣም ተጨነቀ’። ስለዚህ በንጉሥ ሄሮድስ ምላሽ የክርስቶስ (ንጉሥ) ትርጉምም ሆነ ሥሩ ከረጅም ጊዜ በፊት የመነጨውን ሁለቱንም እንመለከታለን።

ክርስቶስ በመዝሙር ፩፴፪

መዝሙራት ስለዚህ ክርስቶስ ተጨማሪ ማጣቀሻዎች ነበሯቸው። ስታንዳርድ ምንባቡን እንድታዩት ‘ክርስቶስ’ ካለበት ከተተረጎመ ጋር ጎን ለጎን አስቀምጫለሁ።

መዝሙር ፩፴፪- ከዕብራይስጥ	መዝሙር ፩፴፪ – ከሴፕቱጀንት
ጌታ ሆይ…፲ ስለ ባሪያህ ስለ ዳዊት አትናቀው የተቀባው.፲፩ እግዚአብሔር ለዳዊት የማይሽረው ትክክለኛ መሐላ፡- “ከዘርህ አንዱን በዙፋንህ ላይ አኖራለሁ—…፲፯” እነሆ ለዳዊት ቀንድ አበቅላለሁ፥ ለእኔም መብራት አዘጋጃለሁ። የተቀባው. “	ጌታ ሆይ… ፲  ስለ ባሪያህ ስለ ዳዊት አትናቀው ክርስቶስ. ፲፩ እግዚአብሔር ለዳዊት የማይሽረው ትክክለኛ መሐላ፡- “ከዘርህ አንዱን በዙፋንህ ላይ አኖራለሁ—…፲፯ ” እነሆ ለዳዊት ቀንድ አበቅላለሁ፥ ለእኔም መብራት አዘጋጃለሁ። ክርስቶስ. “

መዝሙረ ዳዊት ፩፴፪በብሉይ ኪዳን ውስጥ እንዳሉት ብዙ ምንባቦች ወደፊት ጊዜ (“…ለዳዊት ቀንድን አደርጋለሁ…”) ይናገራል። አይሁዶች ሁልጊዜ መሲናቸውን (ወይም ክርስቶስን) እየጠበቁ ናቸው። የመሲሑን መምጣት እየጠበቁ ወይም እየጠበቁ መሆናቸው በብሉይ ኪዳን ውስጥ ወደፊት በሚታዩ ትንቢቶች ምክንያት ነው።

ስለዚህ ለማጠቃለል። የሚከተሉት ርዕሶች ተመሳሳይ ናቸው እና ሁሉም ከመዝሙረ ዳዊት የተገኙ ናቸው።

ክርስቶስ = መሲህ = የተቀባ = የእግዚአብሔር ልጅ

የብሉይ ኪዳን ትንቢቶች፡- እንደ መቆለፊያ ቁልፍ ሥርዓት ተወስኗል

ብሉይ ኪዳን ስለ ወደፊቱ ጊዜ አስቀድሞ መናገሩ ያልተለመደ ሥነ ጽሑፍ ያደርገዋል። ልክ እንደ በር መዝጊያ ነው። አንድ መቆለፊያ የተወሰነ ቅርጽ ስላለው ከመቆለፊያው ጋር የሚዛመድ አንድ የተወሰነ ‘ቁልፍ’ ብቻ መክፈት ይችላል። በተመሳሳይ መልኩ ብሉይ ኪዳን እንደ መቆለፊያ ነው። ከእነዚህ ውስጥ አንዳንዶቹን ስለ የአብርሃም መስዋዕትነት,የአዳም መጀመሪያ,የሙሴ ፋሲካ በሚናገሩት ርዕሶች ላይ አይተናል። መዝሙር ፩፴፪’ክርስቶስ’ የመጣው ከዳዊት ዘር ነው የሚለውን መሥፈርት አክሎ ተናግሯል። ይህ ጥያቄ ያስነሳው፡- ኢየሱስ ትንቢቶቹን የሚከፍተው ተዛማጅ ‘ቁልፍ’ ነው?